W polskim ustroju prawnym można nabyć spadek na podstawie dziedziczenia ustawowego, bądź na podstawie testamentu.

Jak sporządzić testament?

Testament można sporządzić własnoręcznie bądź u notariusza. W przypadku sporządzenia testamentu odręcznie, należy pamiętać, aby wskazać w nim datę sporządzenia, określić dokładnie kogo powołuje spadkodawca do spadku np. wskazując „moją córkę Annę Kowalską” bądź „mojego przyjaciela Wacława Nowak syna Genowefy i Jarosława” oraz podpisać się własnoręcznie. W przypadku gdy wola spadkodawcy się zmieni, wystarczy sporządzić nowy testament. Sąd stwierdzi wówczas nabycie spadku na podstawie najnowszego testamentu. Spadkobierca testamentowy po śmierci spadkodawcy powinien udać się do notariusza, który sporządzi poświadczenie dziedziczenia bądź do Sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku. Niezbędnym dokumentem celem przeprowadzenia postępowania spadkowego będzie odpis akt zgonu spadkodawcy i testament.

Rodzaje testamentów

W prawie polskim istnieją również szczególne formy testamentu takie jak:
– testament ustny w przypadku obawy rychłej śmierci (wymaga obecności co najmniej trzech świadków)
– testament allograficzny (spadkodawca w obecności dwóch świadków oświadcza ostatnią wole ustnie wobec wójta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego
– testament podróżny (podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w obecności dwóch świadków)
– testament wojskowy (może być sporządzony w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli)
Należy pamiętać, iż testamenty szczególne, w przeciwieństwie do zwykłych, tracą moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego chyba, że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.

Dziedziczenie ustawowe spadku

W przypadku gdy spadkodawca nie sporządził testamentu, do spadku powołane są osoby wskazane w księdze czwartej tytule drugim kodeksu cywilnego tj:
– w pierwszej kolejności dzieci spadkodawcy i małżonek (część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ spadku);
– jeżeli dzieci spadkodawcy nie dożyły otwarcia spadku dziedziczą ich zstępni;
– w braku dzieci spadkodawcy dziedziczy małżonek w zbiegu z rodzicami (każdy z rodziców dziedziczy ¼ udziału w spadku);
– w braku zstępnych i małżonka, dziedziczą rodzice w częściach równych;
– jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy rodzica dziedziczy rodzeństwo w częściach równych;
– jeżeli którekolwiek z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy dziedziczą ich zstępni;
– w przypadku gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku a brak jest rodzeństwa i ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem wynosi ½
– w przypadku braku zstępnych spadkodawcy, rodzeństwa i ich zstępnych oraz rodziców cały spadek dziedziczy małżonek
– w braku zstępnych małżonka rodziców i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy do spadku powołani są dziadkowie
– jeżeli któreś z dziadków nie dożyło otwarcia spadku dziedziczą po nim jego zstępni
– w braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy

Stwierdzenie nabycia spadku u notariusza lub w sądzie

W momencie śmierci spadkodawcy, gdy nie pozostawił on testamentu, spadkobiercy ustawowi dziedziczą spadek z mocy ustawy. Jednakże powinni oni uzyskać poświadczenie dziedziczenia bądź postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, by móc nim swobodnie rozporządzać. W przypadku posiadania przez spadkodawcę oszczędności na koncie, bank nie wyda ich bez stosownego dokumentu, takiego jak poświadczenie dziedziczenia lub postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Również w przypadku chęci sprzedaży nieruchomości wchodzącej w skład spadku należy przedstawić powyższego dokumenty. Celem przeprowadzenia postępowania spadkowego należy przedstawić notariuszowi bądź sądowi odpis aktu zgonu spadkodawcy oraz akty stanu cywilnego potwierdzające pokrewieństwo ze spadkodawcą np. w przypadku dzieci spadkodawcy akty urodzenia.

Jeżeli potrzebujesz pomocy w sprawach spadkowych, zapraszamy do nas – kancelaria prawna Oława Agata Podgórska.